تحلیل عوامل موثر بر توسعه کشت کلزا در شهرستان های تبریز و مرند، ایران

مطالعه حاضر با هدف شناساییو تحلیل عوامل موثر بر توسعه کشت کلزا در شهرستان­های تبریز و مرند انجام شده است. داده­های مقطعی 372 کشاورز توسط پرسشنامه جمع­آوری و توسط مدل سانسورشده تحلیل گردید. به دلیل ضعف مدل توبیت در تفکیک عوامل موثر بر پذیرش و عوامل موثر بر میزان پذیرش، مدل هکمن برای تفکیک سهم هردسته از این عوامل به کار رفت. نتایج برآورد مدل پروبیت در مرحله اول روش هکمن نشان داد که مالکیت ماشین­آلات تاثیر مهمی بر پذیرش کلزا داشت چنانچه با افزایش 1% مالکیت ماشین­آلات، احتمال پذیرش کشت کلزا 158/0 درصد افزایش یافت. تماسبا مروجان، سهم درآمد مزرعه­ای، سطح تحصیلات و تجربه کشاورز اثر مثبت بر احتمال پذیرش کلزا داشته و سن و تعداد قطعات زمین زراعی هر کشاورز نیز اثر منفی بر احتمال کشت کلزا داشتند. معنی­داری نسبت معکوس میلز نشان می­دهد که عوامل موثر بر شروع به کشت با عوامل موثر بر میزان کشت کلزا یکی نیستند. نتایج تخمین مرحله دوم هکمن نشان داد که مبلغ وام، سود نسبی کلزا و تعداد نیروی کار خانوادگی اثر مثبت و هزینه ماشین­آلات و فاصله زمین زراعی تا جاده در هر هکتار اثر منفی روی میزان سطح زیر کشت کلزا داشتند. سود نسبی موثرترین عامل بود به نحوی که 1% افزایش در سود نسبی منجر به 342/0 درصد افزایش در کشت کلزا می­شد.